Kiến trúc thô mộc Việt Nam – Xu hướng thiết kế Brutalism độc đáo 2024
Khám phá vẻ đẹp thô sơ nhưng mạnh mẽ của kiến trúc thô mộc Việt Nam – từ lịch sử hình thành đến ứng dụng trong thiết kế hiện đại
Trong làn sóng kiến trúc hiện đại, kiến trúc thô mộc Việt Nam đã trở thành một xu hướng thiết kế thu hút sự chú ý của giới chuyên môn và người yêu kiến trúc. Phong cách Brutalism này không chỉ mang đậm dấu ấn quốc tế mà còn được ứng dụng sáng tạo để phù hợp với điều kiện khí hậu và văn hóa Việt Nam. Bài viết này sẽ đưa bạn khám phá toàn diện về kiến trúc thô mộc tại Việt Nam, từ nguồn gốc lịch sử cho đến những ứng dụng thiết kế hiện đại nhất.
Tổng quan về kiến trúc thô mộc
Định nghĩa và nguồn gốc
Kiến trúc thô mộc, hay còn gọi là Brutalism, là một phong cách kiến trúc xuất hiện từ những năm 1950 tại Anh. Tên gọi “Brutalism” có nguồn gốc từ tiếng Pháp “béton brut” – có nghĩa là bê tông thô. Đây là phong cách kiến trúc đặc trưng bởi việc sử dụng bê tông thô làm vật liệu chủ đạo, tạo nên những công trình có hình khối mạnh mẽ, góc cạnh và thể hiện rõ kết cấu.
Phong trào kiến trúc thô mộc phát triển mạnh mẽ từ những năm 1950 đến 1980, đặc biệt thịnh hành ở Châu Âu và các nước đang phát triển. Tại Việt Nam, phong cách này được du nhập và phát triển từ thời kỳ 1960-1980, tạo nên những dấu ấn kiến trúc độc đáo.
Đặc điểm của kiến trúc thô mộc
Kiến trúc thô mộc Việt Nam mang những đặc điểm rõ rệt:
- Vật liệu thô sơ: Sử dụng chủ yếu bê tông thô, gạch không nung, gỗ tự nhiên
- Hình khối mạnh mẽ: Các khối hình học đơn giản, góc cạnh rõ ràng
- Tính thực dụng cao: Ưu tiên chức năng sử dụng, hạn chế trang trí phức tạp
- Biểu cảm thô sơ: Để lộ kết cấu, tôn vinh vẻ đẹp tự nhiên của vật liệu
Kiến trúc thô mộc tại Việt Nam
Lịch sử du nhập và phát triển
Kiến trúc thô mộc được du nhập vào Việt Nam qua nhiều con đường khác nhau. Trong thời kỳ Pháp thuộc, một số kiến trúc sư đã tiếp xúc với những ý tưởng kiến trúc hiện đại từ Châu Âu. Tuy nhiên, kiến trúc thô mộc Việt Nam thực sự phát triển mạnh mẽ vào những năm 1960-1980, khi đất nước tập trung xây dựng cơ sở hạ tầng.
Giai đoạn này, nhiều kiến trúc sư Việt Nam được đào tạo tại các nước xã hội chủ nghĩa, nơi phong cách Brutalism đang thịnh hành. Họ đã mang về và áp dụng những kiến thức này vào điều kiện cụ thể của Việt Nam, tạo nên những công trình mang đậm dấu ấn địa phương.
Các công trình tiêu biểu
Trường Đại học Bách khoa Hà Nội là một trong những ví dụ điển hình nhất của kiến trúc thô mộc tại Việt Nam. Với những khối bê tông thô mạnh mẽ, thiết kế theo phong cách Brutalism nhưng vẫn đảm bảo thông gió tự nhiên phù hợp với khí hậu nhiệt đới.
Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội cũng là một công trình nổi bật, thể hiện sự kết hợp tinh tế giữa kiến trúc thô mộc và yếu tố văn hóa truyền thống Việt Nam. Những mặt tường bê tông thô được bố trí một cách khéo léo để tạo ra hệ thống ánh sáng và thông gió tự nhiên.
Các khu nhà ở tập thể thời kỳ bao cấp cũng mang đậm phong cách thô mộc, với thiết kế đơn giản, thực dụng nhưng vẫn đảm bảo điều kiện sống cơ bản cho cư dân.
Đặc trưng riêng của kiến trúc thô mộc Việt Nam
Kiến trúc thô mộc Việt Nam có những đặc trưng riêng biệt so với phong cách Brutalism quốc tế:
Thích ứng khí hậu nhiệt đới: Các kiến trúc sư Việt Nam đã khéo léo kiến trúc thô mộc Việt Nam điều chỉnh thiết kế để phù hợp với khí hậu nóng ẩm. Các khe thông gió, mái hiên, và hệ thống che nắng được tích hợp tự nhiên vào tổng thể kiến trúc.
Kết hợp yếu tố văn hóa: Mặc dù mang phong cách hiện đại, nhiều công trình vẫn giữ được những yếu tố truyền thống như tỷ lệ, không gian, và cách sắp xếp không gian sống phù hợp với văn hóa Việt Nam.
Sử dụng vật liệu bản địa: Bên cạnh bê tông, các kiến trúc sư cũng kiến trúc thô mộc Việt Nam sử dụng gạch đỏ, gỗ địa phương, và đá tự nhiên, tạo nên sự hài hòa giữa hiện đại và truyền thống.
Ứng dụng trong thiết kế hiện đại
Thiết kế nội thất thô mộc
Xu hướng thiết kế nội thất thô mộc đang trở lại mạnh mẽ trong các dự án hiện đại. Phong cách này mang lại cảm giác chân thực, gần gũi với tự nhiên, phù hợp với lối sống tối giản của người Việt hiện đại.
Trong thiết kế nội thất, kiến trúc thô mộc thể hiện qua:
- Tường bê tông thô để lộ kết cấu
- Nội thất gỗ tự nhiên đơn giản
- Hệ thống ánh sáng tự nhiên được tận dụng tối đa
- Màu sắc trung tính: xám, be, nâu gỗ
Kiến trúc cảnh quan
Kiến trúc thô mộc cũng được ứng dụng trong thiết kế cảnh quan, tạo ra những không gian ngoài trời ấn tượng. Các bậc thang bê tông thô, tường chắn đá tự nhiên, và các tiểu cảnh được thiết kế theo phong cách tối giản nhưng mạnh mẽ.
Việc kết hợp kiến trúc thô mộc với không gian xanh tạo ra sự cân bằng hoàn hảo giữa tính cứng cáp của vật liệu và sự mềm mại của thiên nhiên.
Xu hướng phát triển
Hiện tại, kiến trúc thô mộc Việt Nam đang có sự phát triển mới với việc tích hợp công nghệ hiện đại. Các kiến trúc sư trẻ đang khám phá cách kết hợp phong cách Brutalism với các giải pháp thông minh, tiết kiệm năng lượng.
Xu hướng bền vững cũng được đặc biệt chú trọng, với việc sử dụng vật liệu tái chế, hệ thống năng lượng tái tạo, và thiết kế thân thiện với môi trường.
Hướng dẫn thiết kế thô mộc
Nguyên tắc thiết kế
Để áp dụng thành công kiến trúc thô mộc, cần tuân thủ những nguyên tắc cơ bản:
Đơn giản hóa hình khối: Sử dụng các hình khối hình học đơn giản, tránh trang trí phức tạp không cần thiết.
Tôn vinh chất liệu: Để lộ vẻ đẹp tự nhiên của vật liệu, không che giấu kết cấu.
Cân bằng chức năng và thẩm mỹ: Đảm bảo thiết kế vừa đáp ứng nhu cầu sử dụng vừa có tính thẩm mỹ cao.
Vật liệu phổ biến
Bê tông thô: Vật liệu chủ đạo, có thể tạo nhiều kết cấu bề mặt khác nhau
Gạch không nung: Phù hợp với khí hậu Việt Nam, tạo cảm giác thô mộc tự nhiên
Gỗ tự nhiên: Mang lại sự ấm áp, cân bằng với tính lạnh lùng của bê tông
Đá tự nhiên: Tạo điểm nhấn, phù hợp với thiết kế cảnh quan
Mẹo thiết kế
Tận dụng ánh sáng tự nhiên: Thiết kế các khe sáng, cửa sổ lớn để ánh sáng tự nhiên chiếu vào, làm mềm mại các bề mặt thô.
Tạo điểm nhấn với thực vật: Sử dụng cây xanh để tạo sự cân bằng, mang lại sức sống cho không gian.
Sử dụng màu sắc trung tính: Tập trung vào các tone màu xám, be, nâu để tôn lên vẻ đẹp của vật liệu.
Tương lai của kiến trúc thô mộc Việt Nam
Kiến trúc thô mộc Việt Nam đang trải qua giai đoạn phát triển mới, với sự quan tâm ngày càng tăng của cộng đồng kiến trúc sư trẻ. Phong cách này không chỉ mang giá trị thẩm mỹ mà còn phù hợp với xu hướng phát triển bền vững, sử dụng vật liệu địa phương và tôn trọng môi trường.
Trong tương lai, chúng ta có thể kỳ vọng sẽ thấy nhiều dự án kiến trúc thô mộc sáng tạo hơn, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa tính thực dụng và tính thẩm mỹ. Đây chắc chắn sẽ là một trong những xu hướng kiến trúc quan trọng của Việt Nam trong thập kỷ tới.
Kiến trúc thô mộc không chỉ là một phong cách thiết kế, mà còn là cách thể hiện triết lý sống chân thực, gần gũi với tự nhiên của con người Việt Nam hiện đại.
Truy cập ngay SAM để biết thêm thông tin thú vị hơn
